به گزارش خبرنگار مهر، نیمه ماه شوال یادآور یکی از درس آموزترین وقایع تاریخ اسلام است. پس از جنگ بدر در سال سوم هجرت پیامبر مشرکان مکه برای انتقام جنگ بدر با سپاه مسلمین در منطقه‌ای کنار کوه احد روبرو شدند. مشرکان با سه هزار مرد جنگی در مقابل مسلمین که پس از خیانت عبد الله بن أُبی تعداد آنها به هفتصد نفر رسیده بود، مواجه شدند و جنگ سختی در گرفت ابتدای جنگ پیروزی با سپاه اسلام بود اما نافرمانی عده‌ای از مسلمانان که نگهبان تنگه‌ای در سمت چپ لشکر مسلمین بودند باعث شد خالد بن ولید سپاه مسلمین را دور بزند و از پشت به ایشان حمله کند و همین باعث تغییر سرنوشت جنگ شد. در این غزوه خسارات زیادی بر مسلمین وارد شد. زخمی شدن پیامبر (ص)، جراحات بسیار عمیق امیر المومنین (ع) و شهادت هفتاد نفر از مسلمانان که یکی از آن شهدا حضرت حمزه عموی پیامبر بودند.
حمزه سید الشهدا، فرزند عبدالمطلب، ملقب به اسدالله و عموی پیامبر یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام است که به گفته حجت الاسلام ابوالفضل ابراهیمی تهاجم فرهنگی بنی امیه جلوی روشن شدن ابعاد شخصیتی این بزرگ مرد را گرفت.
حجت الاسلام ابراهیمی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: شاید اولین زمینه‌های این هجمه فرهنگی توسط معاویة بن ابی سفیان آغاز شد. در جنگ بدر بزرگان بنی امیة به نامهای عتبه بن ربیعة پدر هند و پسرش ولید برادر هند و شبیة بن ربیعة عموی او به دست حمزه و امیرالمومنین علیه السلام کشته شدند. هند همسر معاویة بود و همین امر باعث شد تا کینه حمزه و امیرالمومنین در دل بنی امیة رسوخ کند تا اینکه فرزند نحسش یزید در شام وقتی سر مطهر امام حسین علیه السلام را در مقابل خود دید این شعر را سرود: لیت أشیاخی ببدرٍ شَهِدوا جزعَ الخزرجِ من وَقْع الأسَلْ - ای کاش بزرگانی از قبیله من که در جنگ بدر کشته شدند، هم اکنون بودند و زاری قبیله خزرج را از زدن شمشیرها و نیزه‌ها می‌دیدند!
حمزه سید الشهدا، فرزند عبدالمطلب، ملقب به اسدالله و عموی پیامبر یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام است که تهاجم فرهنگی بنی امیه جلوی روشن شدن ابعاد شخصیتی این بزرگ مرد را گرفت
این کارشناس تاریخ اسلام افزود: ابن سعد در طبقات نقل می‌کند: معاویة در زمان حکومتش به فرماندار خود در مدینه دستور نبش قبر حمزة سیدالشهداء و شهدای جنگ احد را صادر کرد. وقتی این شهدا را از خاک بیرون آوردند بدنهای ایشان سالم بود و در اثر این نبش قبر ضربه‌ای به پای حمزه سیدالشهداء وارد شد که نقل می‌کنند پس از نزدیک پنجاه سال از شهادت ایشان خون تازه از پای مبارک ایشان جاری گشت.
استاد حوزه علمیه امام خمینی (ره) افزود: یکی دیگر از مواردی که تلاش برای فراموشی این نام مقدس و این شخصیت عظیم را می‌رساند، عدم ذکر نام ایشان در دو کتاب مهم اهل سنت یعنی صحیح مسلم و بخاری است. در کتاب صحیح بخاری فصلی به عنوان «بَابُ فَضَائِلِ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّم» و در صحیح مسلم یک باب به عنوان «کِتَابُ فَضَائِلِ الصَّحَابَةِ رَضِیَ اللَّهُ تَعَالَی عَنهُم» ذکر شده است در این دو باب افرادی مانند ابوموسی اشعری، ابوهریرة، ابوسفیان و معاویة عنوانی مستقل دارند، اما نامی از حمزه سیدالشهداء وجود ندارد، اما پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت علیهم السلام با بیان مناقب این شخصیت بزرگوار اجازه ندادند نام و یاد حمزه فراموش شود.
حجت الاسلام ابراهیمی اظهار داشت: خدای متعال در سوره احزاب می‌فرمایند: مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِیلاً ﴿۲۳﴾ از مؤمنین کسانی هستند که بر عهد خود با خدای متعال صادق هستند بعضی از ایشان عهد خود را ادا کردند و برخی منتظر هستند و تبدیلی در رأی خود ندارند. امام باقر (ع) در روایتی فرمودند: حمزه سید الشهدا و جعفر بن ابی طالب کسانی هستند که نذر خود را ادا کردند و «من ینتظر» امیر المومنین (ع) است.
روزی پیامبر به اصحاب فرمودند جبرئیل برای من خبر آورد که خدای متعال هفت تن از بنی هاشم را انتخاب کرده‌اند که مانند ایشان نبوده و نخواهد آمد. این هفت نفر عبارتند از پنج تن آل عبا، حضرت حمزه سیدالشهداء و جعفر طیار برادر امیرالمومنین (ع). طبق این روایت سید الشهدا لقبی است که خدای متعال برای حضرت حمزه برگزیده‌اند
وی در پاسخ به این پرسش که حضرت حمزه در کلام پیامبر اکرم چگونه معرفی شده‌اند، گفت: روزی پیامبر به اصحاب فرمودند جبرئیل برای من خبر آورد که خدای متعال هفت تن از بنی هاشم را انتخاب کرده‌اند که مانند ایشان نبوده و نخواهد آمد. این هفت نفر عبارتند از پنج تن آل عبا، حضرت حمزه سیدالشهداء و جعفر طیار برادر امیرالمومنین (ع). طبق این روایت سید الشهدا لقبی است که خدای متعال برای حضرت حمزه برگزیده‌اند.
وی افزود: علاقه رسول خدا به حمزه علاقه ویژه ای بود و می‌فرمود: محبوب ترین عموهایم نزد من حمزه است. وقتی شخصی نزد حضرت آمد و عرض کرد خدا به من فرزند پسری عنایت فرموده‌اند، پیامبر فرمودند: او را به محبوب ترین اسم‌ها در نزد من نام گذاری کن. برای فرزندت نام حمزه را انتخاب می‌کنم. شیخ صدوق در کتاب خصال از رسول الله (ص) نقل می‌کنند که فرمودند: در بهشت چهار نفر هستند که سوار بر مرکب می‌باشند من، برادرم علی و حضرت صالح و عمویم حمزه که او اسد الله و اسد رسول الله و سید الشهدا است. ابن اثیر در «اسدالغابة فی معرفة الصحابة» نقل می‌کند وقتی پیامبر (ص) پس از پایان جنگ احد کنار بدن مُثله شده حمزه حاضر شدند گریه کردند، دیدن سینه شکافته، گوش، بینی و لبهای بریده حمزه خیلی برای حضرت دردناک بود و فرمودند: «رحمک الله، أی عم، فلقد کنت وصولا للرحم فعولا للخیرات» عموجان خداوند تو را رحمت کند که بسیار اهل صله رحم و اهل کار خیر بودی. پیامبر بر پیکر مثله شده حمزه نماز خواندند و دستور دادند پیکر شهدا را کنار حمزه قرار می‌دادند و حضرت بر ایشان نماز می‌گذارد طبق نقل امام حسن و امام محمد باقر علیهما السلام پیامبر هفتاد مرتبه بر پیکر حمزه تکبیر گفتند و نماز خواندند و شاید حضرت خواستند عملاً به همه نشان دهند که حمزه سیدالشهداست. پیامبر وارد مدینه شدند و صدای گریه زنان بر شهدای جنگ احد را شنیدند و با حالت گریان فرمودند: حمزه گریه کن ندارد و به خانه رفتند و حضرت زهرا سلام الله علیها را تسلیت دادند. سعد بن معاذ و أُسَید بن حُضیر کلام حضرت را شنیدند و خطاب به آن زن‌ها گفتند کسی بر کشته خود گریه نکند و به خانه پیامبر بروند و به حضرت زهرا سلام الله علیها تسلیت بگویند. وقتی پیامبر صدای نوحه زنان بر حمزه را شنیدند ایشان را دعا کردند و دستور مراجعت دادند. ابن اثیر از واقدی که وفات او در سال ۲۰۷ یا ۲۰۹ قمری بوده نقل می‌کند: «فلم یزلن یبدأن بالندب لحمزة حتی الآن.» از آن به بعد تا الآن تقریباً ۲۰۰ سال بعد از جنگ احد در عزاداری‌ها زنان ابتدا بر حمزه گریه می‌کنند.
وی گفت: اینکه پیامبر و زنان انصار شهادت حمزه را به حضرت زهرا تسلیت می‌گفتند شاید به دلیل علاقه شدید آن حضرت به عموی خود حمزه بوده باشد. حمزه علاوه بر اینکه عموی پدر حضرت زهرا بود، به واسطه اختلاف کم سن حمزه با رسول الله و به واسطه اینکه هر دو از ثویبة کنیز ابولهب شیر خورده بودند، لذا با هم برادر رضاعی بودند و حمزه عموی رضاعی حضرت زهرا سلام الله علیها نیز بودند.
حجت الاسلام ابراهیمی ادامه داد: امام صادق (ع) نقل می‌فرمایند بعد از پیامبر حضرت زهرا (س) تا زمان شهادت خود به زیارت شهدای جنگ احد می‌رفتند و یاد آن واقعه را زنده می‌داشتند. ابن سعد در کتاب «الطبقات الکبری» جلد سوم ص ۱۳ از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که حضرت زهرا سلام الله علیها قبر حمزه سیدالشهداء را زیارت می‌کرد و قبر ایشان را ترمیم و اصلاح می‌کرد. شاید این بزرگداشت یاد حمزه توسط حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب جای خالی ایشان بود، زیرا امیرالمومنین (ع) فرمودند: فَنَظَرْتُ فَإِذَا لَیْسَ لِی رَافِدٌ وَ لَا مَعِی مُسَاعِدٌ إِلَّا أَهْلُ بَیْتِی فَضَنِنْتُ بِهِمْ عَنِ الْهَلَاکِ؛ وَ لَوْ کَانَ لِی بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَمِّی حَمْزَةُ وَ أَخِی جَعْفَرٌ لَمْ أُبَایِعْ کَرْها. بعد از رسول خدا نگاهی به اطراف کردم و دیدم غیر از اهل بیتم هیچ یاوری ندارم و اگر قیام می‌کردم آنها نیز هلاک می‌شدند و اگر برای من بعد از رسول الله عمویم حمزه و برادرم جعفر مانده بوده، هیچ گاه از روی کراهت بیعت نمی‌کردم. یعنی کسی طمع نمی‌کرد تا خلافت را غصب کند و این تنها جایی نبود که امیرالمومنین (ع) یاد حمزه سید الشهدا را زنده کردند، بلکه در موارد مختلف، در شورای شش نفره، پس از جنگ جمل، در احتجاج با معاویه و در مواردی دیگر یاد حمزه و شخصیت ایشان را زنده می‌کردند.
وی با بیان اینکه اهل بیت علیهم السلام هر جا بحث دفاع از ولایت مطرح بود نام حمزه سید الشهدا را می‌آوردند، گفت: در احتجاج امام حسن (ع) با معاویة، در خطبه روز عاشورا، امام حسین (ع) و در خطبه امام سجاد (ع) در شام ایشان با افتخار اعلام می‌کردند که حمزه سید الشهدا از ما می‌باشد. خدای متعال در قیامت نیز مقام حمزه را به اهل محشر نشان می‌دهد. در کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) روایتی نقل می‌کنند که پیامبر فرمودند: روز قیامت حمزه محبان خودش را از آتش جهنم نجات می‌دهد.
نظر شما